Wersja polska Wersja angielska
Jesteś tutaj: Blog Regulacja stanu prawnego gruntów na podstawie Kodeksu Napoleona

Regulacja stanu prawnego gruntów na podstawie Kodeksu Napoleona

Instytucja własności zarówno we Francji jak i w samym Kodeksie Napoleona została określona na początku XIX w. i w tym samym kształcie funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Opiera się ona na dwóch podstawach: zasadach prawa rzymskiego oraz na doktrynie prawa naturalnego. Własność ujęta w Kodeksie jest określana mianem prawa wyłącznego, absolutnego i wiecznotrwałego – o charakterze liberalnym. Kodeks obowiązywał w Polsce na gruntach byłego Królestwa Kongresowego aż do 1946 r.

Kodeks okazał się znamienny dla współczesnej regulacji stanów prawnych gruntów. Na jego podstawie od momentu podjęcia uchwały przez Sąd Najwyższy dnia 27 czerwca 2013 r., na podstawie której Sąd dopuścił zastosowanie art. 713 Kodeksu Napoleona, z większym powodzeniem zaczęto regulować stany prawne gruntów niczyich. Przedmiotowy artykuł stanowi, że majątki nie mające właściciela należą do rządu. Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 713 kodeksu cywilnego Napoleona może stanowić samodzielną podstawę wpisu do księgi wieczystej prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Sąd Najwyższy jednakże zaznaczył, że Skarb Państwa składający wniosek o założenie księgi wieczystej i wpisanie jego prawa własności do nieruchomości na podstawie art. 713 Kodeksu Napoleona powinien wykazać, że w czasie obowiązywania tego przepisu dana nieruchomość była nieruchomością niemającą właściciela. W dalszym ciągu na postawie Kodeksu Napoleona regulowany jest stan prawny nieruchomości, na których znajduje się inwestycja celu publicznego. Oznacza to domniemanie własności państwowej względem nieruchomości, które nie mają właściciela.

Powyższa uchwała powstała na kanwie wniosku złożonego przez prezydenta Łodzi, który wniósł o założenie księgi wieczystej jako własności Skarbu Państwa dla określonych działek. Nie dysponowano jednak żadnymi dokumentami świadczącymi o własności SP. Nie znano także właściciela tych gruntów. W związku z tym prezydent postanowił powołać się na art. 713 Kodeksu Napoleona i nabyć grunt na rzecz Skarbu Państwa. Sąd Rejonowy postanowił jednak oddalić wniosek twierdząc, że przepis prawa, na który miasto się powołało powinien wskazywać konkretną nieruchomość, której stan prawny miałby zostać ujawniony w księdze wieczystej. Zdaniem Sądu Rejonowego przedmiotowy art. 713 Kodeksu Napoleona nie wskazuje konkretnie Skarbu Państwa jako właściciela nieruchomości. Dodatkowo nie można było zastosować w sprawie art. 24 ust 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów. Zgodnie z art. 24 rozporządzenia, w przypadku zakładania księgi wieczystej, jeśli prawo własności tego, kto ma być wpisany, nie zostało dostatecznie wykazane, wówczas w obwieszczeniu publicznym zarządzonym przez sąd należy: oznaczyć nieruchomości, wymienić osoby przypisujące sobie prawo do nieruchomości oraz wezwać wszystkich, którzy roszczą sobie do niej prawo własności, ograniczone prawa rzeczowe bądź prawa ograniczające możność rozporządzania nieruchomością. Skarb Państwa wniósł apelację od tego postanowienia.

Sąd Okręgowy w Łodzi powziął wątpliwość co do zagadnienia, na skutek czego przekazał Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia dwa zagadnienia prawne. Pierwsze dotyczyło tego, czy art. 713 Kodeksu może stanowić podstawę dokonania wpisu w księdze wieczystej i ujawnienia prawa własności Skarbu Państwa. Drugie pytanie dotyczyło natomiast tego, czy możliwości powołania się przez Skarb Państwa we wniosku, na prawo własności do nieruchomości na podstawie art. 713 Kodeksu (mając na uwadze, że do wniosku nie dołączono żadnych dokumentów poświadczających ten tytuł prawny) jest podstawą obwieszczenia w trybie art. 24 rozporządzenia.

Sąd Najwyższy uznał, że nieruchomość, której stan prawny jest nieznany może zostać wywłaszczona na rzecz Skarb Państwa przez zasiedzenie lub ex lege na podstawie art. 713 Kodeksu Napoleona. Zdaniem SN przepis ten porządkuje stosunki prawne mające związek z nieruchomością, co jest szczególnie ważne na gruntach polskich, gdzie obowiązywał omawiany Kodeks. W rejonach tych bowiem toczyły się liczne działania wojenne, które mogły powodować faktyczne porzucenia nieruchomości. Na tej podstawie Sąd stwierdził, że dopuszczalne jest przyjęcie art. 713 Kodeksu za podstawę nabycia własności nieruchomości również w sytuacji, gdy nie jest możliwe ustalenie jej właściciela. Ponadto zdaniem Sądu, jeśli prawo własności zostanie wystarczająco wykazane zastosowanie art. 24 rozporządzenia jest bezprzedmiotowe. Jednakże w omawianym przypadku brak było jakichkolwiek dokumentów poświadczających własność, co stanowiło dostateczną podstawę do zarządzenia przez sąd obwieszczenia publicznego zgodnie z art. 24 rozporządzenia.

Słusznie zauważył Ł. Węgrzynowski, że nie można uznać regulacji stanu prawnego gruntów na postawie art 713 Kodeksu Napoleona za uproszczoną. To czy można zastosować omawiany przepis wymaga szczegółowego postępowania dowodowego. Wnioskodawca jest zobowiązany do faktycznego nabycia w ten sposób własności zgodnie z art 6 KC. Oznacza to, że Skarb Państwa musi udowodnić, że dana nieruchomość w czasie obowiązywania Kodeksu Napoleona, a zatem do 1946 r. nie miała właściciela. Nie mając możliwości przedstawienia jakichkolwiek dokumentacji Skarb Państwa musi przedstawić okoliczności faktyczne i zgłosić odpowiednie dowody potwierdzające te okoliczności. Następnie jest to badane w postępowaniu wieczystoksięgowym. Dowody te jak wskazuje orzecznictwo muszą odnosić się do okoliczności z czasów faktycznego obowiązywania Kodeksu.Mając na względzie powyższe rozważania należy stwierdzić, że przedstawiona w niniejszym podrozdziale możliwość regulacji stanów prawnych gruntów na podstawie art. 713 Kodeksu Napoleona w istotny sposób usprawnia proces własności nieruchomości. Należy jednak mieć na uwadze, że nie jest ona mimo wszystko łatwa do zastosowania. Jak wynika z powyższego, nie wystarczy wykazać, że grunt nie ma właściciela, należy także udowodnić, iż nie miał go także w trakcie obowiązywania na gruntach polskich Kodeksu Napoleona.

O autorze

O autorze

Nazywam się Magdalena Durlik-Olszewska. Jestem prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem na rynku nieruchomości.

Pomagam firmom i prywatnym inwestorom w procesie związanym z nabyciem nieruchomości. Dbam o ich bezpieczeństwo, dokładnie weryfikując umowy i wskazując na możliwe zagrożenia w całym procesie inwestycyjnym.

Skontaktuj się ze mną   Więcej o mnie

Komentarze

Nikt jeszcze nie skomentował wpisu Regulacja stanu prawnego gruntów na podstawie Kodeksu Napoleona.

Bądź pierwszy i Dodaj komentarz

Zajrzyj do sklepu

Zadzwoń: 795-846-132
Skontaktuj się z nami

Zadzwoń do nas: 795-846-132
Nie odbieramy? Musimy być zajęci. Zostaw niżej swój numer telefonu, a oddzwonimy tak szybko jak to możliwe.

Jesteś 10 osobą, która uzupełniła dziś ten formularz.
Wyrażam zgodę na przetwarzanie przez Lexinvest doradztwo prawne Magdalena Durlik-Olszewska (ul. Wronia 45 lok. 175, 00-870 Warszawa) danych podanych w formularzu w celu odpowiedzi na zgłoszenie. Więcej informacji o przetwarzaniu danych osobowych znajduje się w Polityce Prywatności

795-846-132

biuro@lexinvest.pl

ul. Wronia 45
00-444 Warszawa

SOCIAL MEDIA

NA SKRÓTY

OFERTA